پیوند کلیه یک روش جراحی حیاتی و پیشرفته برای جایگزینی کلیه‌های ازکارافتاده با یک کلیه سالم از اهداکننده زنده یا متوفی است. این درمان برای افرادی که
کلیه‌هایشان توانایی فیلتر کردن مواد زائد و مایعات را از دست داده‌اند، گزینه‌ای مهم برای ادامه زندگی به‌شمار می‌رود. این جراحی می‌تواند کیفیت زندگی را
به‌طور چشمگیری بهبود بخشد و طول عمر را افزایش دهد.
نقش و عملکرد حیاتی کلیه‌ها
کلیه‌ها دو اندام لوبیایی‌شکل هستند که در دو سوی ستون فقرات، درست در زیر قفسه دنده قرار گرفته‌اند. هر کلیه اندازه‌ای معادل یک مشت دارد. وظیفه اصلی آن‌ها تصفیه مواد زائد، مواد معدنی و مایعات اضافی از خون و تولید ادرار است. این عملکرد در تنظیم فشار خون، تعادل الکترولیتی و سلامت عمومی بدن نقش کلیدی دارد.
نارسایی کلیوی و مرحله نهایی بیماری
زمانی که کلیه‌ها توانایی خود در تصفیه خون را از دست می‌دهند، تجمع خطرناک مایعات و مواد زائد در بدن رخ می‌دهد. این وضعیت می‌تواند منجر به افزایش فشار خون و در نهایت نارسایی کلیوی شود. بیماری کلیوی مرحله نهایی (End-stage Renal Disease) زمانی رخ می‌دهد که عملکرد کلیه‌ها به کمتر از ۱۰ درصد توان طبیعی برسد.
علل شایع بیماری کلیوی پیشرفته
-
دیابت
-
فشار خون مزمن و کنترل‌نشده
-
گلومرولونفریت مزمن (التهاب فیلترهای کلیه)
-
بیماری کلیه پلی‌کیستیک (PKD)
راهکارهای درمانی: دیالیز یا پیوند؟
افراد مبتلا به بیماری کلیوی پیشرفته نیاز به درمان جایگزین عملکرد کلیه دارند؛ این درمان می‌تواند به‌صورت دیالیز (فیلتر خون توسط دستگاه) یا پیوند کلیه باشد. در بسیاری از موارد، پیوند کلیه نسبت به دیالیز گزینه بهتری در بلندمدت محسوب می‌شود.
انواع پیوند کلیه
-
پیوند از اهداکننده متوفی
-
پیوند از اهداکننده زنده
-
پیوند پیشگیرانه (پیش از آغاز دیالیز)
چرا پیوند کلیه ترجیح داده می‌شود؟
مزایای پیوند کلیه در مقایسه با دیالیز شامل موارد زیر است:
-
بهبود کیفیت زندگی
-
کاهش خطر مرگ
-
آزادی بیشتر در رژیم غذایی
-
هزینه کمتر درمانی در طول زمان
چه افرادی ممکن است واجد شرایط پیوند نباشند؟
در برخی موارد، شرایط جسمی یا روانی می‌تواند مانع از انجام پیوند شود. از جمله:
-
سن بالا
-
بیماری شدید قلبی
-
سرطان فعال یا اخیراً درمان‌شده
-
دمانس یا اختلال روانی کنترل‌نشده
-
مصرف الکل یا مواد مخدر
-
عدم توانایی در مصرف منظم داروهای پس از پیوند
فرآیند انتظار برای دریافت کلیه
اگر فردی اهداکننده زنده مناسب نداشته باشد، در فهرست انتظار پیوند قرار می‌گیرد تا کلیه‌ای از یک اهداکننده متوفی دریافت کند. مدت‌زمان انتظار بستگی به فاکتورهایی چون میزان تطابق با اهداکننده، زمان سپری‌شده در دیالیز، و شرایط سلامت فرد دارد. این زمان می‌تواند از چند ماه تا چند سال متغیر باشد.
خطرات و عوارض پیوند کلیه
اگرچه پیوند کلیه یک راهکار موثر است، اما خالی از خطر نیست. برخی از عوارض احتمالی عبارتند از:
-
خونریزی یا تشکیل لخته خون
-
نشت یا انسداد در میزنای
-
عفونت
-
رد کلیه پیوندی توسط سیستم ایمنی
-
بازگشت بیماری اولیه کلیوی
-
انتقال عفونت یا سرطان از کلیه اهداشده
-
مرگ، سکته قلبی یا مغزی
عوارض جانبی داروهای ضد رد پیوند
برای جلوگیری از رد کلیه پیوندی، مصرف مادام‌العمر داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی ضروری است. این داروها ممکن است عوارض زیر را ایجاد کنند:
-
پوکی استخوان
-
دیابت
-
فشار خون و چربی خون بالا
-
افزایش وزن
-
آکنه، ریزش یا رشد غیرطبیعی مو
-
افزایش خطر ابتلا به سرطان (به‌ویژه پوست و لنفوم)
-
ورم یا عفونت‌های مکرر
انتخاب مرکز مناسب برای پیوند
پیش از انجام پیوند، باید مرکز درمانی مناسب را انتخاب کرد. نکاتی که باید بررسی شوند:
-
آمار سالانه پیوندهای موفق در مرکز
-
میزان بقای بیماران و پیوندها
-
وجود برنامه‌های اهدای زنده
-
پشتیبانی روانی و اجتماعی
-
تکنولوژی‌ها و روش‌های درمانی به‌روز
ارزیابی قبل از پیوند
افرادی که برای پیوند ثبت‌نام می‌کنند باید تحت ارزیابی‌های دقیق قرار گیرند:
-
معاینه بالینی کامل
-
آزمایش‌های خون و تصویربرداری (MRI، CT، اشعه ایکس)
-
ارزیابی روان‌شناسی
-
بررسی امکان مصرف داروها به‌صورت منظم
هر مرکز معیارهای خاص خود را برای پذیرش دارد و در صورت عدم پذیرش، امکان درخواست به مراکز دیگر نیز وجود دارد.
جمع‌بندی
پیوند کلیه فرصتی حیاتی برای نجات جان و بهبود زندگی بیماران کلیوی است. تصمیم‌گیری درباره انجام این درمان باید با آگاهی کامل از مزایا و خطرات آن انجام شود. همراهی با تیم درمان، انتخاب مرکز مناسب، و پایبندی به مراقبت‌های پس از عمل، کلید موفقیت در مسیر پیوند است.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره اهدای عضو و حمایت از بیماران خاص، با انجمن حمایت از بیماران خاص شهرستان قدس - خیریه امام علی در ارتباط باشید
